ბრძოლა შარქატის ციხესთან

ავტორი: ნიკა ხოფერია

წყვდიადს დაესადგურებინა შარქატის ციხის თავზე. შავი ღრუბლები ავად იმუქრებოდნენ ჭექა-ქუხილითა და წვიმით. მიწისქვეშიდან ძლიერი ბიძგები იგრძნობოდა, თითქოს ცაც და მიწაც მტერთან ერთად გვებრძოდა. შავი, საშინელი ფრინველების ყივილი სრულ სიჩუმეში გამყინავად გაისმოდა. ჩრდილოეთით ტყეებს ცეცხლი ეკიდა, ხანძარი შთანთგავდა ათასწლოვან ხეებს, მაგრამ ამაზე ახლა აღარავინ ფიქრობდა. დაძაბულობა და ნერვიულობა სუფევდა ჩემს თანამებრძოლებს შორის. ბორკი და ბროდი გუშინ დაიღუპნენ გარე ბასტიონისთვის ბრძოლაში სხვა მრავალ ჩვენიანთა შორის… როდესაც ცამ ცეცხლოვანი წვიმა წამოუშინა, მაშინ გაგვიჭირდა ყველაზე მეტად. მტრის საალყო მანქანების დაწვა მოვახერხეთ, ხალდები ჩავხოცეთ… უკან დაიხია ბნელმა, მაგრამ დილა არ გათენდა, კვლავ სიბნელე ფარავდა მტრის ბოროტ ზრახვებს ჩვენგან. ციხის დაქცეული ადგილები ამოვაშენეთ, ჩავხერგეთ ყველაფრით რაც ხელში მოგვხვდა, ახლა რა იქნება? საშინელება გვიახლოვდება, სასიკვდილო საფრთხე გვემუქრება, სიკვდილი ალბათ გარდაუვალია. წარსულში მოგვიგერიებია იერიშები, მაგრამ თითქოს მტერს ახალი ძალები შეემატა. მათთან დაპირისპირება სასტიკად რთული გახდა. ჩვენს მახვილებს უჭირთ ჰელთა ჯავშნის გაკვეთა, ისინი კი ისე ჭრიან ჩვენს რკინის მუზარადებს, როგორც ვაშლს. ისრები საკმარისად გვაქვს, მაგრამ მტერი ურიცხვია. უძილობისგან ფეხზე ძლივს ვდგავართ. მე დასვენების საშუალება მცირე ხნით მომეცა და ჩანაწერებს მივუბრუნდი, რათა ომის ქრონიკის ალბათ უკანასკნელი თავი დამესრულებინა, იმედია ოდესმე ვინმე წააწყდება და გაიგებს ჩვენს შესახებ, გაგვიხსენებს… ისრების ზუზუნი მესმის უკვე. შეტევა დაიწყო…(სიგურდ ბარდი, ეშმაკის ეპოქის 966 წელი, შარქატის ქრონიკები, თავი VI)

– ადგილებზე! მოემზადეთ უქნარებო, მტერი არ დაგვინდობს, არც ჩვენ უნდა დავინდოთ, ყველანი დახოცეთ! – უხმობდა მეომრებს შარქატის ციხისთავი თორან ჟღალწვერა. კატაპულტები მზადყოფნაში! – ბრძანებებს იძლეოდნენ ციხის ფართო ბანზე მდგარი მეთაურები. მშვილდოსნები მარჯვენა კედელზე გაგზავნეთ, კარიბჭის დაცვა გააორმაგეთ, კუპრი მოადუღეთ! – არ ცხრებოდა ჟღალწვერა – ააფრიალეთ ჩვენი დროშები, აღმართეთ სამეფო შტანდარტი. დერულგ, ოლაფ, ჩემი მახვილი და ჩაფხუტი მომიტანეთ, სწრაფად!

ფენტეზი, ლიტერატურა, დრო

ავტორი: ნიკა ხოფერია

 

ალბათ ყველა ლიტერატურის მოყვარულმა იცის, რომ ქართველი მკითხველი ფენტეზისა და სამეცნიერო ფანტასტიკის სიყვარულით მაინცდამაინც არასოდეს გამოირჩეოდა(თუ ჟიულ ვერნის სამეცნიერო ფანტასტიკის სტილში დაწერილ ნაწარმოებებს არ მივიღებთ, რომლებიც საკმაოდ მიღებული იყო წიგნის მოყვარულთა წრეში), თუმცა 21-ე საუკუნეში ეს ჟანრები ნელ-ნელა შემოვიდა ჩვენს ცხოვრებაში, განსაკუთრებით პოპულარული კი ჯოან როულინგის “ჰარი პოტერის” ტომეულების გამოცემის შემდეგ გახდა.

ამას მოყვა “ჰობიტის”, “ბეჭდების მბრძანებლის”, “ოქროს კომპასის”, “შიმშილის თამაშების”, “ამბერის ქრონიკებისა” და რამდენიმე ცნობილი უცხოური ფენტეზის გამოცემა.

რაც ყველაზე სასიხარულოა, გამოჩნდა ქართველი მწერალი, ნატო დავითაშვილი, რომელმაც ქართული მითოლოგიასა და ტრადიციებზე დაყრდნობით დაწერა მშვენიერი წიგნები ფენტეზის ჟანრში: “როცა ფრთოსანი ლომები დაბრუნდებიან”, “ამბავი ლილე იროელისა”, “ნისლები და ნისლებს მიღმა”, “ოთხი მხარე და ოთხი სვეტი”.

მან მოიპოვა ისეთი ლიტერატურული პრემიები, როგორ არის “ოქროს ბუმბული”(“როცა ფრთოსანი ლომები დაბრუნდებიან”) და “გალა”(“ნისლები და ნისლებს მიღმა”), ეს კი ერთგვარად იმაზე მეტყველებს, რომ ნელ-ნელა საქართველოში ფენტეზი ვითარდება.

ამ ჟანრის წინსვლაში დიდი წვლილი მიუძღვის მთარგმნელ ნიკა სამუშიასაც, რომელმაც “ბეჭდების მბრძანებლის” ტრილოგიის, “ჰობიტისა” და “შიმშილის თამაშების” შესანიშნავი თარგმანები შემოგვთავაზა. მე პირადად ძალიან მიხარია ამ ჟანრის განვითარება. ბევრს ვკითხულობ სხვადასხვა, განსაკუთრებით კი ისტორიულ-სამეცნიერო ლიტერატურას, მაგრამ ფენტეზში ვხედავ თავისუფლებას, რომელიც არცერთ სხვა ჟანრს არ აქვს. უსაზღვრო ფანტაზიით შექმნილ ირეალურ სამყაროებში მყოფ ლიტერატურულ გმირთა ისტორიები გაძლევს საშუალებას განიტვირთო, დაისვენო, მცირე ხნით მოსწყდე რეალობას და განიცადო, იგრძნო ის, რასაც ავტორი დებს ასეთ ნაწარმოებში. ზოგადად ვთვლი, რომ ფენტეზისა და სამეცნიერო ფანტასტიკის გარეშე მსოფლიო ლიტერატურა არ იქნებოდა ისეთი მდიდარი, ისეთი შთამბეჭდავი და ლამაზი, როგორიც არის და მინდა ყველას ვურჩიო, რომ იკითხოს ფენტეზი, დაისვენოს, იოცნებოს, იყოს თავისუფალი თუნდაც მცირე დროით. ეს ძალიან ბევრს ნიშნავს. საკმაოდ დიდი ხნის წინ, გასართობად თავისუფალ დროს, გადავწყვიტე პატარა ფენტეზი შემექმნა, თუმცა მხოლოდ 1 მცირე თავი გავაკეთე. მინდა შემოგთავაზოთ, გაეცანით და ნუ იქნებით ძალიან სასტიკები გამოუცდელი ფანტაზიორის მიმართ(ეს ჩემი პირველი ლიტერატურული ნაწყვეტია, ვმუშაობ ისტორიულ-მეცნიერულ ჟანრში).

 

 

 

როდესაც ბავშვები ფენტეზის კითხულობენ…

ავტორი: ტერი პრატჩეტი

თარგმნა: ფორვე

როდესაც ბავშვი ხარ და წიგნების სამყაროს პირველად აღმოაჩენ განსაკუთრებული გრძნობა გეუფლება. ეს შამპანურის შიშხინს გავს. გინდა რომ ყველაფერი წაიკითხო სანამ მელანი ქაღალდიდან აორთქლდება.

წიგნების სამყაროში გზის გაკვლევა თავად მომიწია. უფროსებისგან ვიცოდი, რომ წიგნები კარგი რამ იყო, მაგრამ არ მახსოვს ვინმეს ოდესმე ერჩიოს რა წამეკითხა. თავისუფალი ვიყავი მეკეთებინა რაც მინდოდა.

დღეს ახალგაზრდებისთვის განკუთვნილ მწერლად ვარ მიჩნეული. მასწავლებლები და ბიბლიოთეკარები მეუბნებიან ხოლმე: “თქვენი წიგნები ძალიან პოპულარულია ახალგაზრდა ბავშვებს შორის, რომლებიც იშვიათად კითხულობენ”. მემგონი კომპლიმენტს მეუბნებიან, თუმცა სხვაგვარად რომ ჩამოეყალიბებინათ უფრო გამიხარდებოდა.

იგივე ბიბლიოთეკარები მეუბნებიან რომ დღევანდელი ბავშვები მხოლოდ გასართობად კითხულობენ. საკუთარ ფულს ფენტეზიზე, სამეცნიერო ფანტასტიკაზე და საშინელებათა ჟანრზე ხარჯავენ. მიუხედავად იმისა რომ მშობლები ბედნიერნი არიან რომ დღევანდელ ელექტრონულ ხანაში, ბაშვები რამეს მაინც კითხულობენ, ეს მათ მაინც აღელვებთ.

საღელვებელი არაფერია.

არც ისე დიდი ხნის წინს ვესაუბრებოდი მასწავლებელს, რომელმაც სკოლაში კლასში საუბრის გასამართად დამპატიჟა. მას დირექტორთან უთანხმოება ქონდა. ამ უკანასკნელს მიაჩნდა რომ ფენტეზი მორალურად საეჭვო, უმნიშვნელო და ესკაპიზმის მცდელობას იყო.

1. მორალურად საეჭვო

თუ ფენტეზის მის “მორთულობას” მოვაშორებდით მას ვიქტორიანულ ხანაშიც კი არაფერს დაუწუნებდნენ. ფენტეზის და საშინელებათა ჟანრის მორალი საფუძველს ზღაპრებში ღებულობს. ვამპირებს გაანადგურებენ, უცხოებს საჰაერო შლუზიდან გაისვრიან, ბოროტ ბნელი ბრძანებელს კი დაამარცხებენ. საბოლოო ჯამში კეთილი მხარე იმარჯვებს. არა იმიტომ რომ ის უფრო ძლიერია, არამედ იმიტომ რომ განგება მის მხარესაა. დაე არსებობდნენ გობლინების ხროვები, დაე არსებობდეს საშინელი ბუნებრივი კატაკლიზმები, დაე არსებობდნენ უზარმაზარი მუტირებული ლოქორები, მაგრამ ასევე დაე არსებობდეს იმედი. შეიძლება ეს მცირე, მზის კაშკაშის ფონზე გამოჩენილ არტურის ხმალის მსგავსი, იმედი იყო, მაგრამ მთავარია ვიცოდეთ რომ ჩვენი ცხოვრება ფუჭი არ არის.

კლასიკურმა ფენტეზიმ შესაძლოა ბავშვებს ოკულტიზმი გააცნოს, მაგრამ ჩვენ უცნაურ საზოგადოებაში მისი აღმოჩენა გაცილებით უარეს ხერხებითაც შეიძლება.

2. ესკაპიზმი

რაც შეეხება ესკაპიზმს. მე საკმაოდ კმაყოფილი ვარ არ სიტყვით. ესკაპიზმში ცუდი არაფერია. აქ მთავარი საკითხავია რას გაურბის და რისკენ გარბის ადამიანი.

როდესაც კითხვა ახალი დაწყებული მქონდა, პირველი ადგილი სადაც გავიქეცი კოსმოსი იყო. ხშირად ვკითხულობდი სამეცნიერო ფანტასტიკას, რომელიც ჩემი აზრით მეოცე საუკუნეში გაჩენილი ფენტეზის ქვეჟანრია. ეს ჟანრი, სიმართლე რომ ვთქვათ, ნაგავით არის სავსე. თუმცა ადამიანის გონება ჯამრთელი და ბუნებრივი ტენდენცია აქვს გამოყოს კარგი ცუდისგან. თუ მე მკითხავთ ზუსტად ესკაპიზმის საშუალებით მოვხვდი ნამდვილ სამყაროში.

3. ფენტეზი უმნიშვნელოა

პირველად ანტიკურ ბერძნულ ცივილიზაციაზე ფენტეზის წიგნში გავიგე. ჩემ ბავშობაში ისტორიას ასე ასწავლიდნენ: ძველად ცხოვრობდნენ რომაელები, რომლებმაც აბანოები და გზები ააშენეს და მერე გაურკვეველი მიმართულებით წავიდნენ. შემდეგ ნორმანდიელების გამოჩენამდე არაფერი განსაკუთრებული არ ხდებოდა, აი ნორმანდიელებით კი უკვე ოფიციალური ისტორია დაიწყო.

მეცნიერებასაც გავდიოდით, რაღაც მხრივ. როდესაც სკოლაში ვსწავლობდი იური გაგარინი კოსმოსში გაფრინდა, ეს ჩემთან არავის უხსენებია. ასევე არავის უთქვამს, რომ მეცნიერება, როგორც მაშინ გვეუბნებოდნენ, არა მხოლოდ ქიმიური ნივთიერებებით და მაგნიტებით თამაშს წარმოადგენს, არამედ სამყაროს აღქმის ერთ ერთი მეთოდია.

სამეცნიერო ფანტასტიკა სამყაროს მუდამ განიხილავს. ბოდიშს არავის მოვუხდი რომ ეს ჟანრი მიყვარს. ჩვენ სამეცნიერო ფანტასტიკის სამყაროში ვცხოვრობთ. ორი კილომეტრით ქვემოთ და დაიწვები, ორი კილომეტრით ზემოთ და უჰაერობისგან მოკვდები. შემდეგი ათასი წლის განმავლობაში კი არსებობს შანსი რომ პლანეტას ასტეროიდი დაეჯახება. ამას მე არ ვიგონებ, მაგრამ ამავე დროს ამის გამო უძილობა არ მაწუხებს. როდესაც ამის შესახებ 13 წლის ასაკში გებულობ, სამყაროს სხვა თვალით უყურებ და მუწუკებს იმხელა ყურადღებას აღარ აქცევ.

უცხო სამყაროების გაგებამ ჩემში ჩვენი სამყაროში მიმართ ინტერესი გააღვივა. დროში მოგზაურობიდან პალეონტოლოგიამდე, ფენტეზიდან მითოლოგიამდე და ანტიკურ ისტორიამდე ერთი  ნაბიჯია. რეალობა ფიქციაზე უცნაურია: ფენტეზიში ისე არაფერს გავუტაცივარ როგორც ადამიანის ერთუჯრედიანი არსებიდან ოქსფორდის დიპლომიან ადამიანამდე ევოლუციის შესწავლას. სამეცნიერო ფანტასტიკაში ეკოლოგების და გადამეტდასახლებულობის შესახებ იმაზე დიდი ხნით ადრე გავიგე, ვიდრე ამ ტერმინების მეინსტრიმში დამკვიდრება მოხდებოდა.

ერთხელ კითხივას შემხვდა სიტყვა neoteny რაც ახალგაზრდად დარჩენას ნიშნავს. ეს გრძნობა ადამიანის თვითგადარჩენის ბუნების ნაწილია. სხვა ცხოველებს, ახალგაზრობისას, სამყაროსადმი ცნობისმოყვარეობა, ახლად აღმოჩენილი საგნების მიღების შესაძლებლობა და მათთან თამაშის უნარი ახასიათებთ. ამ უკანასკნელს ისინი გაზრდასთან ერთად კარგავენ. ჩვენ კი მას ვინარჩუნებთ. როგორც ჯიში, ადამიანები მუდამ ვყოფთ თითებს სამყაროს ელექტროგაყვანულობაში, რათა ვნახოთ რა მოხდება. ეს თვისება ან გადაგვარჩენს ან გაგვანადგურებს, მაგრამ ზუსტად მის წყალობით ვეძახით ჩვენ თავს ადამიანებს.

ამიტომაც, მოდით არ ვინერვიულოთ როდესაც ბავშვები ფენტეზის კითხულობენ. ეს ჯანმრთელი გონების მახასიათებელია. ფენტეზი ცნობისმოყვარე გონების სტიმულირებას ახდენს. ხოლო მდიდარი შინაგანი ფანტაზია ისეთივე მნიშვნელოვანია ბავშვისთვის, როგორც კარგი მიწა მცენარის ზრდისთვის.

ახალგაზრდისათვის ფენტეზი საუკეთესო საზრდოა. ადამიანური ცხოვრება მაში სრულად არის წარმოჩენილი – მორალური კოდი, სამყაროში არსებული წესრიგის შეგრძნება და შიგა და შიგ უზარმაზარი მწვანე მონსტრები. ფენტეზის გარდა სხვა ჟანრებიც არსებობენ და იმედი მაქვს  ბაშვები მათთაც წაიკითხავენ. მე ხომ ასე მოვიქეცი. ყველამ სადღაც უნდა დაიწყოს.

მეოცე საუკუნის ერთ ერთი დიდი ნოველისტი, ჰილბერტ კით ჩესტერტონი, კრიტიკოსების თავდასხმის ქვეშ ზღაპრების წერის გამო მოხდა. მისი შემოქმედების კრიტიკაზე მან ასე უპასუხა: “ზღაპრებს იმიტომ ეწინააღმდეგებიან რომ ისინი ბავშვებს დრაკონების შესახებ უამბობენ. მაგრამ ბავშვებმა მათ შესახებ ისედაც იციან. ზღაპრები უბრალოდ ასწავლიან ბავშვებს თუ როგორ დაამარცხონ დრაკონები”

მომიტანეთ მშვენიერი უფლისწულის თავი, ანუ Obey your master!

ბლოგის ავტორი: ალექსი სიუკათი (barastyr.wordpress.com)

როცა „ბნელი კოშკის“ პირველი წიგნით მოვიწამლე და როლანდ დესკეინის შესახებ დაწერილი ყველა წიგნი რამდენიმე თვეში წავიკითხე, გადავწყვიტე  „ჩანაცვლების პროგრამაში“ ჩავრთულიყავი. უნდა გავთავისუფლებულიყავი ტოქსიკომანიისაგან და ამიტომ დავიწყე ძიება. ძიების ობიექტი უნდა იყოფილიყო მარტივად წასაკითხი, ადვილად აღქმადი, მხიარული (და არა ბრიტანული იუმორით გაჯერებული), გონებამახვილური, სხარტი, მრავალფეროვანი და, რაც მთავარია, ბოლომდე საინტერესო და დროული დასასრულის მქონე.  ფენტეზის მწერლები ხშირად გადაჭარბებულად სანუკვრად თვლიან მათ მიერ შექმნილ სამყაროებს, ხიბლში ვარდებიან და იმდენ წიგნს წერენ  აღნიშნულ სამყაროებზე, რომ ბოლოს მათი ნაწერები ბოდვად იქცევა ხოლმე.

ჟანრის შესაძლებლობებისა თუ ადამიანის ფანტაზიის სიმწირის გამო ბოლო ხანებში სულ უფრო იშვიათად იწერება აუთენტიკური სამეცნიერო ფიქცია (ჩვენში ფანტასტიკად ცნობილი ჟანრი ისევე არასწორად იქნა სახელდებული საბჭოთა კავშირში და მის მემკვიდრეებში, როგორც ტერმინი „კოსმონავტი“ ამერიკელების მიერ, რომლებიც კოსმოსში მფრინავებს „ასტრონავტებს“ უწოდებენ_როდის უნახავთ ნეტა ვარსკვლავებისკენ განხორციელებული კოსმოსური ექსპედიცია!)  ამას გარდა ნამდვილი სამეცნიერო ფიქციის შექმნას ნამდვილი სამეცნიერო განათლება სჭირდება საბუნებისმეტყველო ან სხვა ჭეშმარიტ მეცნიერებებში. ბიოქიმიკოსი და, ამავდროულად, სამეცნიერო მხატვრული ლიტერატურის მწერალი  საუკუნეში რამდენიმე იბადება მხოლოდ.. არც ფიზიკოსი მწერლები არიან მაინცდამაინც ბევრნი კანზას-სიტიში.. რომ აღარაფერი ვთქვათ „კინგზ კოლეჯისა“ და „როიალ კოლიჯ ოვ საინსის“ კურსდამთავრებულებზე. ამიტომ დროთა განმავლობაში იმდენად დაკნინდა სამეცნიერო ფიქცია, რომ რაც არ უნდა შოკისმომგვრელი იყოს, ნებიულასა და ჰიუგოს ჯოან როულინგიც კი იღებს, რომელსაც სამეცნიერო ფიქციასთან ფაქტობრივად არაფერი აქვს საერთო, თუმცა ყოველთვის ასე არ ყოფილა. ოცი წლის წინ, როცა ეს ტრილოგია იწერებოდა ჯერ კიდევ იბრძოდა sci-fi თვითგადარჩენისათვის და ჰიუგო გერნსბეკიც ასე ხშირად არ ბრუნავდა საფლავში… ამიტომ იქნა უარყოფილი ეს ნაწარმოები დაჯილდოების ნომინანტების შერჩევისას.

სულ უფრო დიდი დოზებით იჭრება ფენტეზი sci-fi სივრცეში,  თუმცა, შეკლი-ჟელაზნის ტრილოგიის პოპულარობისა თუ აღიარების ხარისხსა და დონეს თუ გავითვალიოსწინებთ, ძნელი წარმოსადგენია, რამე  მნიშვნელოვანი მოეგო დღეს ამერიკაში დემონი აზის თავგადასავალს.. მაგრამ, ყველაფრის მიუხედავად, სავარაუდოდ, ბევრი რომ დაეწერათ შეკლისა და ჟელაზნის ერთად,  უთუოდ გახდებოდნენ ჰიუგოსა და ნებიულას მერილ სტრიპები, ძმები კოენები, და-ძმა ვაჩოვსკები ან კლინტ ისტვუდები მაინც..

ჟელაზნი-შეკლის პირველ წიგნად  „მომიტანეთ მშვენიერი პრინცის თავი“ ტრილოგიის პირველი წიგნის სახელიცა და წიგნის ყდაც იმდენად ანიმაციური და „ზღაპრულ-მულტფილმურია“, რომ წინასწარ ექმნება გაუთვიცნობიერებელი, სტერეოტიპური  წარმოდგენა-შთაბეჭდილება. თუმცა, წიგნის  დასაწყისშივე ხვდები, რომ  სულ სხვა გარემოში მოხვდი და „ეს ის არაა, რაც შენ გგონია“.  ჯოჯოხეთის სტრუქტურებში გამართული კაფკასეული კანტორა ჩეხოვისეული ჩინოვნიკებითა და ოფისის პლანქტონებით  აუცილებლად გამოიწვევს ღიმილს  ზოგიერთ მკითხველში,  ჟღალთმიანი დემონი აზის გაცნობის შემდეგ კი საბოლოოდ იპყრობს ღიმილმოგვრილი მკითხველის გულს… აღსანიშნავია, რომ მეორე  წიგნი („თუ ფაუსტის როლს ვერ ითავსებ“) ჰარმონიულად ერწყმის პირველს და აგრძელებს ვაჭრობა-მარიონეტობის თემატიკას, თუმცა, პირველი წიგნის ღვიძლი შვილი მაინც მესამე ნაწილია („ფარსი, რომელიც უნდა გახსოვდეს“)

წიგნში რამდენიმე საგულისხმო რემინისცენციაა, აშკარა და ბუნებრივი ალუზიების (ფაუსტის თემატიკა) გარდა ბევრი სხვა ლიტერატურული, მითოლოგიური და ისტორიული პარალელის გავლება შეიძლება. ანანკე და ილიტი მითოლოგიიდან, პიეტრო არეტინო და შექსპირი ლიტერატურიდან. აღსანიშნავია რომ წიგნში ბერნარდ შოუს პიგმალიონისა და კარლო კოლოდის პინოქიოს სიუჟეტური ხაზებიც იკვეთება და დამატებით ეშხს ჰმატებს ნაწარმოებს. ნაწარმოების ღირსებად შეიძლება ჩაითვალოს ის, რომ წიგნს არ ჰყავს რეალური ანტაგონისტი და პროტაგონისტი, თვით ანგელოზები და დემონებიც კი სიკეთესა და ბოროტებას შორის არსებულ ვიწრო სერპანტინზე მოძრაობენ… ხოლო მშვენიერი უფლისწული კლაივ ლუისის პრინც კასპიანს ცხენის ფერითაც კი არ ჰგავს. შეკლი და ჟელაზნი მარიონეტებისა და განგების საკითხს დასცინიან. ბუნებრივია, რომ ანტირელიგიურობა და ფატალიზმის გაქილიკება ამერიკაში უფრო მძაფრად ხდება, ვიდრე სხვაგან_რელიგიურ-კონგრეგაციული საზოგადოება და  კონსტიტუციის პირველი ცვლილება ერთად დენთის კასრის ეფექტს ქმნის.

და ბოლოს… წიგნის კითხვისას მე პირადად ხშირად მახსენდებოდნენ ჯიმი ჰეტფილდი და კლიფ ბარტონი..

მოგვიანებით, როცა შეკლისა და ჟელაზნის ნაწერებს ფაქტობრივად სრულად გავეცანი (მათ შორის ამბერის ქრონიკებსაც, რომელიც გაწელილობის კოეფიციენტით სტივენ კინგის „ბნელი კოშკის“ ციკლს  ტოლს არ უდებს) , მივხვდი, რომ შეკლიმაც და ჟელაზნიმაც ამ ნაწარმოებში საუკეთესო თვისებები გამოავლინეს… საინტერესოა, დაემსგავსებოდა თუ არა ზომებისა და სიუჟეტის განვითარების კუთხით დემონი აზის თავგადასავალი როლანდ დისკეინის გულისგამაწვრილებლად დაუსრულებელ საგას, რომარა ზელაზნის გარდაცვალება.

და მაინც … Come crawling faster… obey your master… master!  Master!

ტერი პრატჩეტი

სანამ ინგლისს (და დანარჩენ მსოფლიოს) პოტერომანია მოედებოდა, გაერთიანებულ სამეფოში ყველაზე გაყიდვადი ავტორი ტერი პრატჩეტი იყო. ხოლო მისი ყველაზე პოპულარული ქმნილება Discworld-ის სამყარო. ბრტყელი “პლანეტა” ოთხ უზარმაზარ სპილოს ზურგს ადევს, რომლებიც ამავე დროს გიგანტურ, ვარსკლავთშორისო მოგზაურობაში მყოფ კუს, ა’ ტუინს, ზურგს ადგანან (ერთ-ერთი ვერსიით დიდი ა’ ტუინი საპირისპირო სქესის წარმომადგენელს ეძებს, რომლის პოვნის შემთხვევაში სამყაროს დასასრული დადგება). პრატჩეტის ისტორიების უმრავლესობა ( 39 წიგნი) ზუსტად ამ კუს ზურგს ზედ მდებარე სამყაროში ვითარდება.

პრატჩეტის სამფლობელო იუმორისტული ფენტეზია. ამ ჟანრში მან წერა ფენტეზის იმ კლიშეების დამსხვრევისთვის დაიწყო,  რომლებიც ტოლკინის, რობერტ ჰოვარდის, ლავკრაფტის და მსგავსი კოლორიტების ნაშრომების იმიტაციების უზარმაზარი რაოდენობით შეიქმნა.  ყოველ შემთხვევაში ასეთი ჩანაფიქრი ჰქონდა, როდესაც ციკლის პირველ წიგნს Colour of Magic-ს წერდა. დისკვორლდი ტოლკინის მიერ შექმნილი სამყაროს გადატრიალებული ვერსიაა. პრატჩეტი კლასიკური ფენტეზის ელემენტებს თანამედროვე სამყაროს ურთავს და ერთდროულად ერთის ‘არაპრაქტიკულობას’ და მეორეს აბსურდულობას გვიჩვენებს.

პრატჩეტის სამყაროში ჯადოქრებს ყველაზე მეტად კარიერული წინსვლა აღელვებთ, ღამის გუშაგების (იგივე პოლიციელებს) მთავარი პრობლემა ბიუჯეტის სეკვესტრია, ხოლო დაქირავებულ მკვლელთა გილდიის უფროსები ქალაქის საკრებულოში მაღალი გადასახადებები გასაპროტესტებლად იკრიბებიან. რა თქმა უნდა, დისკვორლდის სამყაროშიც ბლომად არიან დიადი მეომრები და მითოლოგიური არსებები, მაგრამ ამავე დროს არიან კიდევ უფრო ძლიერი და სასტიკი არსებებიც, მაგალითად იურისტები, პოლიტიკოსები და ბიუროკრატები. ზუსტად ფენტეზისა და იუმორის ასეთმა ორიგინალურმა შერწყამ განაპირობა პრატჩეტის უზარმაზარი პოპულარობა.

თუმცა, პრატჩეტი ვერ იქნებოდა დიდი მწერალი და ვერც რაინდის წოდებას მიიღებდა ლიტერატურაში შეტანილი წვლილისათვის, თუ მისი ნაშრომები უბრალოდ კლიშეების პაროდირებაზე იქნებოდა აგებული. ეს მისთვის მხოლოდ საშუალება იყო და არა თვითონ მიზანი. იუმორით გაჟღენთილ წიგნებში ის ისეთ სერიოზულ თემებს ეხება – როგორც რასობრივი დისკრიმინაციაა, ცნობილი ადამიანთა კულტი (Moving pictures), სქესთა უთანასწორობა და ფემინიზმი (Witches Abroad, Lords and Ladies, Maskerade და Carpe Jugulum), რელიგიური ფუნდამენტალიზმი (Small Gods), ძალადობა და მრავალი სხვა. ამიტომაცაა რომ მისი წიგნების წაკითხვა ერთნაირად რეკომენდირებულია როგორც ახალგაზრდებისათვის, ასევე ზრდასრულებისათვის. პირველ ჯგუფმა შეიძლება გარკვეული მინიშნებები ვერ გაიგოს და უბრალოდ სასაცილო სიტუაციად აღიქვას, ამავე დროს ზრდასრული (და ნაკითხი) ადამიანი ადვილად მიხვდება, თუ რა პრობლემაზე მიუთითებს ავტორი. პრობლემები, რომელიც ამ აბსურდულ სამყაროში ჩნდება, პირდაპირ ჩვენი რეალობიდან არის გადატანილი, ფენტეზის და იუმორის ელემენტები კი სახალისო უკანა ფონის შესაქმნელადაა გამოყენებული. ამავე დროს რაც უფრო ნაკითხია ადამიანი, მით უფრო დააფასებს პრატჩეტის იუმორს. ის თავის ნაშრომებში რეფერენსებს არა მხოლოდ თანამედროვე პოპ-კულტურის მიმართ აკეთებს, არამედ კლასიკურ ნაშრომების მიმართაც. მაგალითად, მისი ორ წიგნი Lords And Ladies და Wyrd Sisters. თუ შექსპირის A Middsummer night’s dream  არ გაქვთ წაკითხული, მაშინ წიგნის სრულ დაფასებას ვერ მოახერხებთ. მისი წაკითხვა სახალისო იქნება მათვისაც, ვინც წიგნი პირველად დაიკავა ხელში, მაგრამ დამატებითად დაჯილდოვდება ის,  ვინც კითხვით უკვე დიდი ხანია არის გატაცებული. ტერი პრატჩეტი ერთდროულად ბავშურად მარტივია და ამავე დროს საოცრად კომპლექსური… აღსანიშნავია, რომ პრატჩეტი ასევე გამოირჩევა  სიტყვებით თამაშის ნიჭით (wordplay) და მათი მნიშვნელობით (თუმცა სამწუხაროდ ეს თვისება კარგად არ ჩანს თარგმანში, ან საერთოდაც იკარგება). ამ ნიჭით მას ხშირად ადარებენ არა მხოლოდ დუგლას ადამსს, არამედ პ.ჯ ვუდჰაუსსაც.

ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, თითქოს და, საოცარია ლიტერატურული საზოგადოების სნობიზმი მის მიმართ. მან პირველი სერიოზული ჯილდო მხოლოდ 2002 წელს მიიღომ  (თუმცა 2009 მას რაინდის წოდება მიანიჭეს ლიტერატურაში შეტანილი წვლილისათვის) საბავშვო წიგნისათვის The amazing maurice and his educated rodents. ამით თითქოს და კიდევ ერთხელ აღნიშნეს, რომ ფენტეზი საერთოდ ბავშების გატაცებაა არის და თავისი ადგილიც შესამაბისაც უნდა იცოდეს. კრიტიკოსთა ზრდადი ნაწილი, პრატჩეტი და, რაც მთავარია, მე მივიჩნევთ, რომ მისი ნაშრომების ნაკლებად სერიოზულად აღთქმა მხოლოდ იმის გამო ხდება, რომ მან თავისი ნოველების ფონად ფენტეზის სეტინგი აირჩია. ხოლო ის, რომ ფენტეზი როგორც ჟანრი, ყველაზე ნაკლებად დაფასებულია, ლიტერატურული საზოგადოებიდან ძირითადად უარყოფით შეფასებას იღებს და მკითხევლთა დიდი ნაწილი  მას ბავშების გასართობად მიიჩნევს. ეს საკითხი კიდევ ცალკე თემას იმსახურებს. აი, რას ამბობს ამის თაობაზე თვითონ პრატჩეტი: „ახლა ვიცი, რომ თითქმის მთელი ფიქცია ფენტეზი არის. ის, რასაც აგატა ქრისტი წერდა, ფენტეზია, ის, რასაც ტომ კლენსი წერს, ფენტეზია. ის, რასაც ჯილი კუპერი წერს, ფენტეზია, – ყოველ შემთხვევაში ამის დიდი იმედი მაქვს. მაგრამ როდესაც ძირითადად  გესმით – ხმლები, მოლაპარაკე ცხოველები, ვამპირები, კოსმოსური ხომალდები (სამეცნიერო ფანტასტიკა იგივეა ფენტეზია, ოღონდ ჭანჭიკებით) წარმოგიდგებათ და ზოგჯერ ეს, მართლაც, ძალიან სულელურად გამოიყურება. თუმცა, ამავე დროს, ფენტეზი ვარაულდობს, რა მოხდება მომავალში, თავიდან წერს წარსულს და უფიქრდება ამწყოს. ის თამაშობს სამყაროსთან“.

მიუხედავათ იმისა რომ პრატჩეტის წიგნები ერთმანეთან პირდაპირ კავშირში არ არიან, მოქმედება თითქმის ყოველთვის ან მორპოკის ქალაქში ვითარდება, სადაც ნაცნობ პერსონაჟებს ხშირად გადავეყრებით, ზოგჯერ მთავარ როლში ზოგჯერ მეორეხარისხოვან, ზოგჯერაც კი უბრალოდ რამდენიმე წინადადებაში. ყველაზე ხშირად, თითქმის ყველა წიგნში, სიკვდილის პერსონაჟი ჩნდება. ძირითადად ის რამდენიმე წინადადების შემოიფარგლავს თავს, თუმცა ზოგჯერ მეორეხარისხოვანი გმირიცაა. ასევე პოპულარული პერსონაჟები არიან რინსვინდი, წარუმატებელი და მშიშარა ჯადოქარი, რომელსაც ხშირად უწევს სამყაროს გადარჩენა; თუფლაუერსი, გულუბრყვილო ტურისტი მისი მრავალფეხა და ყოვლისმჭამელ ბარგთან ერთად; კოჰენი, ბებერი ბარბაროსი და სიუზანი, სიკვდილის შვილიშვილი. ასევე ორი სიტყვა უნდა ითქვას დისკვორლდის ღმერთებზე (რათა მათი რისხვა არ დავიმსახურო), რომელთა ყველაზე გავლენიანი ჭექა-ქუხილის ღმერთი ბრმა იოა და ქალბატონი, რომლის სახელის წარმოთქმა მის გაქრობას იწვევს. დისკვორლდის ღმერთებს ერთი ცუდი ჩვევა აქვთ, საღამოობით ათეისტების სახლებთან მიდიან და ფანჯრებს უმტვრევენ. ისინი ერთმანეთს პირდაპირ არ უპირისპირდებიან, ამას მათ მაგირად მათი მრევლი აკეთებს, რაც უფრო ძლიერად წამთ ხალხს ღმერთების, მით უფრო ძლიერნი არიან ისინი. თავისუფალ დროს ისინი მოკვდავების ამსახავი ფიგურებით არც ისე ჩახლართული, მაგრამ სისხლიანი თამაშით ირთობენ თავს.

ტერი პრატჩეტი ჩემთვის ცნობილი ერთადერთი ავტორია, რომლის წაკითხვას განურჩევლად ყველა ასაკის ხალხს ვურჩევდი. მას სახლში შვილიც და მშობელიც ერთნაირი სიამოვნებით წაიკითახვენ.

ჯორჯ რ.რ. მარტინი

ბლოგის ავტორი: ფორვე

მარტინის მეინსტრიმში დამკვიდრება თითქოსდა რამდენიმე კვირის განმავლობაში მოხდა. ეს დიდწილად მისი ეპიკური ფენტეზის, ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის (Song of Ice and Fire) ეკრანზე ადაპტირების დამსახურებაა. თუმცა მარტინი მანამდეც პოპულარობის ნაკლებობით არ იტანჯებოდა, ამის თქმა მიახლოებით იგივე იქნებოდა რაც ტოლკინის, ჯექსონის ეკრანიზაციებამდე, არაპოპულარობაში დადანაშაულება. ყინულისა და ცეცხლის ეპოპეა საქართველოში სერიალის გადაღებამდეც იკითხებოდა, ახლა კი ნამდვილი ბუმია.

ბატონ მარტინს საკმაოდ მრავალფეროვანი კარიერა ქონდა. ის არა მხოლოდ რამდენიმე ჟანრშია პოპულარული მწერალი (სამეცნიერო ფანტასტიკა, ფენტეზი, საშინელებათა ჟანრი) არამედ საკმაოდ წარმატებული სცენარისტიცაა. ამ მხრივ მისი პროექტები მოიცავენ სერიალს Beauty and the Beast (სადაც Beast-ს რონ პერლმანი თამაშობს) და Twilight Zone (რამოდენიმე ეპიზოდი). მისი მოღვაწეობა გაცილებით ფართომასშტაბიანია ვიდრე „ეს ის მასტია რომლემაც სერიალ Game of throne-ისთვის წიგნები დაწერა“.

ბავშობიდანვე მდიდარი ფანტაზიით გამორჩეული, მარტინი, თავის დაწერილ მოთხრობებს თანატოლებს ჰყიდდა. ადრინდელი თინეიჯერობიდან მას დაეწყო გატაცება კომიქსებით, რომელიც დღემდე გრძელდება. როდესაც ვიეტნამის ომი დაიწყო მარტინმა გადწვიტა მორალურ საფუძველზე უარი ეთქვა სამხედრო სამსახურზე (Conscientious objector) და კომისარიატში გაგზავნილ წერილს თავისი მოკლე მოთხრობა „The Hero” დაართო. ამ მოთხროვაში ისტორია შორეულ მომავალში ვითარდება, ლეგენდალური სამხედრო რომელიც პლანეტათა შორის ომებში მონაწილეობდა პენსიაზე გადის და მისი ერთადერთი სურვილია დედამიწაზე დაბრუნდეს. თუმცა ის პოლიტიკოსების თამაშის მსხვერპლი ხდება. შესაძლოა მარტინს ამ ისტორიით ხაზი უნდოდა გაესვა რამდენად დაუფასებელი არიან ვეტერანები, ან როგორ იყენებს ჯარისკაცებს მთავრობა და შემდეგ ივიწყებს, მაგრამ ფაქტია რომ წერილმა ეფექტი გამოიღო და მარტინს ვიეტნამში წასვლა არ მოუწია.

საკმაოდ კარგად მიმდინარე დამწყები მწერლის კარიერა მისმა წარუმატებელმა მეოთხე ნოველამ The Armageddon Rag თითქმის გაანადგურა (ნოველა როკ ბენდი Nazgul-ის მენეჯერის და სოლისტის, Hobbit-ის, მკვლელობის გამოძიებაზე იყო. ეს დეტექტიური ჟანრის ნოველა იყო, სადაც მარტინი ფენტეზის ელემენტებს იყენებდა).ამის შემდეგ მარტიმა ტელევიზიაში გადაინაცვლა და სცენარისტად დაიწყო მუშაობა. თუმცა მას წიგნებთან ურთიერთობა არ გაუწყვეტია და სარედაქციო სამუშაოს განაგრძობდა.

მაშ რატომ არის მარტინი ასეთი პოპულარული, რატომ ეძახიან მას ამერიკელ ტოლკიენს (თუმცა მათ შორის სინამდვილეში არავითარი კავშირი არ არის, უბრალოდ ტერმინს იყენებენ რათა აღნიშნონ თუ რაოდენ დიდია მარტინის წვლილი თანამედროვე ფენტეზის პოპულარიზაციაში) და რატო მიაწერენ მას ფენტეზის აღორძინებას როდესაც ამ ჟანრში უამრავი კარგი მწერალი და ათჯერ მეტი ცუდი მწერალი არის.

იშვიათა ავტორი, გინდ ფენტეზიში გინდ ლიტერატურის ნებისმიერ სხვა ჟანრში, რომელიც მარტინის მსგავსად რეალურ და საინტერესო პერსონაჟებს ქმნის. რამდენადაც რეალურები არიან მისი პერსონაჟები იმდენადვე რეალურია მათი სამყარო. მარტინის მსოფლხედველბა არ  ზღუდავს სამყაროს შავად და თეთრად. აქ არ არიან ორკები რომლების პირველ დანახვაზე ნაჯახი უნდა მოიმარჯვო და არ არიან ელფები რომლებიც მხოლოდ კეთილნი და სათნოები არიან. აქ არიან ადამიანები, რომლებმაც შეიძლება ერთ დღეს სახლში დაგპატიჟონ, შენთან ერთად პური გატეხონ და მეორე დღეს შენი სასახლის დეკორაციის მიზნით შენი თავი სარზე წამოანცვონ. შუა საუკუნეებზე აგებული ფენტეზი სამყარო (რომელშიც ჯადოქრობის ელემენტი წინა პლანზე არ არის წამოწეული) გვანახებს თუ როგორი იქნებოდა მსგავს ადგილას ადამიანის ცხოვრება. ვესტეროსში დაბადებულებთა უმეტესობა მთელი ცხოვერება მიწის ხვნით არიან დაკავებული და იარაღს ცხოვრების ბოლო მომენტებში თუ დაინახავენ. ბევრნი არიან ვისაც ნარნიაში უნდა ცხოვრება, ბევრნი არიან ვისაც შუახმელეთის ყველა კუნჭულის მოვლა უნდა, ცოტანი არიან ვინც ვესტეროსში ცხოვრებისთვის გაცვლიდნენ დღევანდელი დღის კომფორტს. შუა საუკუნეებთან დაკავშირებული რომანტიული ილუზიები მარტინის გაცნობასთან ერთად მალევე იმსხვრევა და 14 წლის გოგონის ნაბოდვარს ემგავნება.

მარტინის თხრობის სტილი (ყინულისა და ცეცხლის სიმღერაში) დაფუძნებულია ცალკეული პერსონაჟების მიერ დანახულ მოვლენებზე, რითაც საოცრად კარგად ხდება მოქმედი პირის მოტივების დანახვა. ყოველ თავს თავისი გმირი ყავს, რომლის თვალებითაც სამყაროს ვხედავთ. იმის გათვალისწინებით რომ აქ ფენტეზის ჟანრში ერთ ერთ ყველაზე კომპლექსურ პერსონაჟებთან გვაქვს საქმე ეს მიდგომა შესანიშნავ ეფექტს იღებს. თხრობის ამ სტილის გამო შესაძლოა ისეთი პერსონაჟის მიმართ ვიგრძნოთ სიმპატია რომელმაც ბავშის მკვლელობა სცადა ან კიდევ უარესი…

თუ მარტინს ერთი ნაკლი აქვს ეს არის დრო რომელსაც ის ნაშრომების დაწერას უნდება. ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის პირველი ნაწილი სატახტოთა თამაში ჯერ კიდევ 1996 წელს გამოვიდა, წიგნის მეხუთე ნაწილი კი მხოლოდ 2012 წლის ზაფხულში. ცნობილია რომ ავტორი კიდევ (სულ ცოტა)ორი წიგნის დაწერას აპირებს. თუ ჯორჯმა წერის სიჩქარეს დრამატულად არ მოუმატა დიდი შანსია რომ სერიის დასასრულს ვერ ვიხილავთ (ეს შიში სულ უფრო და უფრო ღრმა ფესვებს იდგამს მის ფანებში). ასეთ დიდი პაუზებს წიგნებს შორის მარტინი ერთ პროექტზე მუშაობაზე კატეგორიული უარით ხსნის. ის დღემდე განაგრძობს სხვა პროექტებზეც მუშაობას, რომლებშიც ყველაზე აღსანიშნავი WILD CARD-ების სერიია რომლის რედაქტორიც მარტინია (დრო და დრო მწერალიც). Wild Card ძალიან გავს იქს ადამიანების პაროდიას, თუმცა ბევრად უფრო ბნელი და ცინიკურია. ნიუ იორკში უცხოპლანეტელების მიერ შემთხევით გაშვებული ვირუსი კლავს მით დავადებულთა 90 პროცენტს, 9%-ს მუტაცია დამახინჯებულ არსებებად აქცევს(მათ ჯოკერებს უწოდებენ) ხოლო 1 % სუპერძალებს აძლევს (თუმცა ამათი ნაწილიც სრულიად გამოუსადეგარ ძალებს ფლობენ).

მაგრამ როგორც მანამდეც გითხარით მარტინი გაცილებით მრავალფეროვანია ვიდრე მხოლოდ „რეალური ფენტეზი“. უფრო მეტიც მისი შემოქმედების დიდი ნაწილი სულ არ არის ამ ჟანრში. თავის კარიერის დიდი ნაწილი მას სამეცნიერო ფანტასტიკისთვის აქვს მიძღვნილი (Dying of the Light, Windhaven, Hunter’s Run). ასევე აქვს ნაშრომები საშინელებათა ჟანრში (Fevre Dream). ყველა მის ნოველას როგორც მინიმუმ პრესტიჟულ დაჯილდოვებებზე აქვთ ნომინაცია მიღებული, ბევრს კი მოგებული. მაგალითად SandKings სამეცნიერო ფანტასტიკის ყველაზე პრესტიჟული ჯილდოები ჰუგო და ნებულაც აიღო. ის მარტინის ყველაზე ცნობილი მოკლე მოთხრობაა. მთავარი გმირი, იშვიათი და საშიში ცხოველების შემგროვებელი, მანამდე არნახულ მწერების ჯიშს შეიძენს, რომლებიც თავის პატარა შუშით შემოღობილ სამყაროში ცივილიზაციას აშენებენ, ერთმანეთს ებრძვიან გაუთავებელ ომებში და ღმერთად მათ პატრონს მიიჩნევენ. პატრონი კი ამავე დროს მათ აქეზებს, რათა ისინი უფრო მხეცური და საშიში გახადოს. ამას იმ მხოლოდ თავის და თავისი მეგობრების გასართობად აკეთებს. წიგნის მორე ნახევარში განვითარებული მოვნელები აჩვენებს თუ რამდენად საშიშია ღმერთს როლის მორგება.

ასევე აღსანიშნავია მისი მოთხრობების კრებული სახელად Tuf Voyaging, რომელიც ჰევილენდ ტაფის თავგადასავლებს მოგვითხრობს. მოგზაურობა მას შემდეგ იწყება რაც მთავარი პერსონაჟი ხელთ 30 კილომეტრიან ეკოლოგიური ინჟინერიისთვის ( და ბიოლოგიური ომისთვის) განკუთვნილ ხომალდს ჩაიგდებს ხელთ. ამ ხომალდით ის (და მისი კატები) მოგზაურობს სხვა და სხვა სისტემებში და გარემოს პრობლემებს (თავისებურად) აგვარებს, თუმცა კეთილი და ბუთხუზა პერსონაჟისგან ძალიან შორს არის. ის უფრო სატანას წააგავს, რომელიც სანუკვრელ სურვილებს ისე გისრულებს, რომ თავბედის წყვევლის გარდა არაფერი დაგრჩენია.

მარტინი დიდი გამოცდილების მქონე მწერალი და კომპლექსური პერსონაჟების შექმნის ოსტატია. ფრაზა “წიგნი ფილმს ჯობს” გაცვეთილია, მაგრამ ის ყინულისა და ცეცხლის სიმღერას განსაკუთრებით ეხება. თუ გეჩვენებათ რომ ამხელა სერიის დაწყება გაგიჭირდებათ, შეგიძლიათ მარტინს მისი მოკლე მოთხრობებით გაეცნოთ(აღსანიშნავია მისი ორ ტომად გამოცემული მოკლე მოთხორბების და ნოველების კრებული DreamSongs) და მისი სტილი დააგემოვნოთ. თუმცა ისეც უნდა ითქვას რომ ცეცხლისა და ყინულის ეპოპეა ისი როგორც მწერლის მწვერვალია.